Yaankubu na Inzu

Karim na Abou wakosoma yi hadisi ya Yaankubu na Inzu yiliyo harimwa yi Tawureta  

Karim abaya yi shiyo akosoma ashihentsi hanguvu mezani. Asinyi uso.

Aruwa zi harimwa muda ha ufikiri.

Mwandzani wahe Abou aka amuyeledza amba pvutsolawa baraka nlibwavu ya li duniya yidjolawiya ha yi zilembwe za Ibrahim. Mungu aka amuhambiya Ibrahim,"Umati piya shipvandedju mwa ntsi zitsobarikishiha ha yi ndziya yaho." Abou amuyeledza amba Insa adjodzalwa harimwa udjemaza wa yi zilembwe za Ibrahim, na ha ndziya ya Insa li duniya piya litsobarikishiha. Baanda ya Ibrahim Isiyaka adja, halafu Yaankubu na yi mwana wa Yaankubu Yahudha. Insa akohiriwa de yi Simba ya udjama wa Yahudha. Be apvasa mawuri de yi heli akosoma yi hadisi ya Yaankubu, mdjuhu wa Ibrahim, Karim apara ha uharaka amba harimwa yi hirimu ya raru pvuka udanganifu mwengi harimwa udjemaza wa Ibrahim.  Yaankubu aka mundru kakana uwaminifu, mwendza mbi, mwendza ndrabo, na udanganifu. Namna djedje de pvudjolawa ndrongo ndjuzuri yidjoka yontsi ha ndrongo za ndrabo mawuri de yiyo? Namna ndrini de Mungu adjobarikisha zi kabila zalawa harimwa damu ya wandru wa pewu mawuri de wawo? Ngofikiri amba umuhada bbahe, afa yi matso aliyo karibu ya ufa, ha sibabu ya uhiba u mwaratha yikawo de mwananyahe muhu, yi mwana wa handa harimwa udjemaza akodja arithi, yiyo ndjuzuri?

Abou arongowa amba Insa aka mlibwavu raha na mtrume. Insa aka mwendza kweli na Insa mwenyewe arongowa amba zi kweli zitsokombowa mwanadamu. Wakati ule Abou arongowa makalima yaka yarongolwa na Insa, "Wami de ndziya, kweli, na uhayati, yizo ulawa hangudju. Kapvusi mundru awaswiliwu ha Bbangu nahika tsi ha ndziya yangu."

Karim akopvendza yi hadisi ya Ibrahim. Ibrahim aka mundru mwemwa wa kweli akana upvumodja na Mungu aliyo hayi. Be yi mdjuhu wahe Yaankubu aka alawa harimwa uwaminifu uno. 

Karim akana su’ala muhimu. Namna ndrini mwanadamu amuwaminiwu Mnyezi Mungu wa kweli adja wa pewu mawuri de Yaankubu?

Karim ayendeleya na zi hazi za uwunda zahe, akotsaha aduwale zi ndrongo aka asoma harimwa yi shiyo be zi fikira zahe zikoregeya kakila wakati harimwa yi hadisi ya Yaankubu na bbahe Isiyaka.

Isiyaka aka mundru mzima, aka afa matso. Amuhiri yi mwana wa handa wahe Inzu amuhambiya ande malavuni amufumiye gondzi nyeha adje alipihe mawuri de heli alipvendzawo, amupvingiye aye. Halafu Isiyaka akotsaha amupve Inzu yi baraka akodja arithi ya yi mwana wa handa.

Rebeka akiya zi hadisi za bayina ya Isiyaka na Inzu. Amuhiri Yaankubu ha uharaka, amuhambiya mpango wa Isiyaka amba akotsaha amubarikishe Inzu. Rebeka amupveleha Yaankubu ande arenge wana mbuzi wayili wazuri adje nawo. Yaankubu afanya zile mmahe amuhambiya. Rebeka apihi yi nyama yile yi namna Isiyaka apvendzawo, ayitriya masala na shirungu vudje mawuri de yi heli wandru wakentsiwu harimwa zi ntsi za djuwa la uheya wapihawo zahula zawo.

Yaankubu akana tafawuti na Inzu. Inzu aka muhodari na swiha ndjema ya ufanya hazi mondze. Rangu adzalwa akana mapuzi mengi harimwa u mwili kamili raha na mwananyahe Yaankubu. Rebeka arenge baandhwi ya ngozi ya yi mbuzi amupvambiya Yaankubu harimwa yi mihono na yi mizi ya ntsingo yile pare bbahe ahimusika asike yi mapuzi ya yi mbuzi. Tsena Yaankubu apindi mawuri de heli mwananyahe apindawo. Zi nguwo za Inzu zikana zi harufu za malavuni pvahano akodongo fanya zi hazi zahe. Wakati ule Yaankubu arenge yi nyama yile yikonunkawo hawuzuri, amupvingiyayo bbahe, ha yizo bbahe adanganiha, na Yaankubu raha na Inzu arithishwa yi baraka ya yi mwana wa handa wahe.

Karim akentsi harimwa uhura wa yi nyumba akoyiwunda. Harimwa nuus lera akofikiri de zi ndrongo za yi hadisi yino. Ha yizo anzimu uregeya ha Abou ahadisi zi ndrongo na waye.

Mukinishiha Abou adjodjuwa ayeledze zi tabiya za Yaankubu na Rebeka.

Yi suku yadunga yika mfumontsi. Karim ahimi asubwihi swafi, apindi, arenge yi shiyo, arenge yi ndziya ha wenda mdjini ha Abou. Uwaswili yahe amupara Abou akotabu marindi pasheni hahe.

"Habari za asubwihi Karim! Ndrongo ndrini de yiliyo mbiya? Udja na asubwihi swafi na wami ngamuwono ndza. Raha tsanwa tshayi. Ritsodjuwa riye shahula sha asubwihi sawasawa?" Abou amukaribisha dahoni. Sa yile wapvolwa yi tshayi Abou amuwudzisa mwandzani wahe kamwe zi ndrongo. "Ngopvo ndrongo de nidjoshinda nihusayidiye? Ngeridjuwanawo kiyasi, ngamudjuwo amba yi lera yino wadja pvano na suku ya mfumontsi kwadja tu be ngopvo za urongowa."

"Tsisomo yi hadisi ya Yaankubu," Karim ayeledza. "Tsitaanbiha na yi hadisi. Namna ndrini de urongowawo ha yakini amba Insa aka mtrume mwaminifu, awu aka mlibwavu raha na mtrume wakati yikawo alawa harimwa udjama wa pewu mawuri de wa Yaankubu? Yaankubu aka amuhada bbahe mduhazi arudi ahibi u mwaratha wa mwananyahe muhu."

Abou amungaliya Karim ha furaha.

"Udjuwa, Karim, ngamufikiri amba ngo karibu ya udjuwa ndrongo muhimu harimwa U Mwandzishiyo Muraharifu wa Mungu. Kula kati Mungu waye uriwonesa alama ha urisayidiya uyelewa. Baandhwi za wakati ritsopara ndrongo harimwa yi makalima awu harimwa mustari pare riyelewe. Dayima wasi usoma be karistamiya hawuzuri."

"Ngonahano wakati Rebeka aka amira, kaka adjuwa ndrongo zaka zamudjiriya ata amuwudzisa Mungu ha utsaha djawabu?"

"Ewa, ngamunahano," Karim adjibu. "Tsiyano harimwa yi hadisi yino": Mnyezi Mungu amuhambiya, "Nishani mbili de ziliyo mimbani haho; utsodzaya umati mili yaliyo harimwa uanduyi. Umati modja utsoka muhodari raha na mnyahe; yi muhu atsomurumishiya yi mtiti."

"Tsasi ngerina ndrongo ya handa ya urisayidiya riyelewe: Mungu amuhambiya Rebeka amba yi mwana muhu atsomurumishiya yi mtiti."

"Pvupviri maha mengi, wana wandrubaba wano waka wandru wazima, risomo hadisi ndjuzuri ya Inzu wakati alawa shambani adja dahoni akowona ndza swafi. Yaankubu akopiha mtsuzi. Yilazimu yike amba ngowudjipvawo swafi na Inzu akowona ndza. Narisome mawuri de heli yawandzihwa:

Inzu amuhambiya Yaankubu ‘Ngamuwono ndza swafi; nipve mbavi shindru shikundu shisho upihawo.’

Yaankubu amudjibu,‘Nitsohupvasho nahika unipva zi haki zaho amba wawe de mwana wa handa wadzalwa.’

Inzu arongowa,‘Tsikiya! Ngamu karibu ya ufa; tanafu ndrini de zidjonifanyiye zi haki zangu?’

Yaankubu adjibu: ‘Rabuzi kadza nadara amba utsonipva zi haki zaho.’ Inzu akadza nadara amumba Yaankubu zi haki zahe. Halafu Yaankubu amumba dipe na mtsuzi. Ayi, ano na madji, ahimi ande dzahe. Inzu kakohafiliha hawuzuri na zi haki zahe za yi mwana wa handa."

"Harimwa zi ndrongo rasoma ritsodjuwa rirongowe amba Inzu kakohafiliha na zi ndrongo. Aka mkayidi tsena. Risomo harimwa yi hadisi amba Inzu akana wandruwashe wayili, Judith na Basemath, wawo wawafanyiya Isiyaka na Rebeka amba yi mayesha yawo yaka madziro."

"Zi ndrongo zino ziriwonesa yi namna Inzu akoyenshi na yi heli yahe. Narinahane yi hadisi ya bbahe wakati amuhambiya amba aka tayari ya

umurithisha zi baraka mana waye de yi mwana wa handa. Ndrongo ndrini de ufikiriwu yika yilazimu amba Inzu arongowe?"

"Labda amba waye tsi de yi mwana wa handa apvasa," Karim arongowa.

Abou akubali. "Ngona haki! Heli yiyo nayelewa yi hadisi kakofanya zi ndrongo ha kweli."

"Na Rebeka?" Karim akotsaha adjuwe.

"Waye aka mama akotsaha akabuwe taanbu. Mama kaduwala ata na yilazimu yike amba akodongo kiya yi makalima ya Mungu: "Yi muhu atsomurumishiya yi mtiti."  

Be ha uyesheleya yi hadisi yino tsikubali amba Yaankubu kafanya ndrongo

ziwonesawo amba waye mundru wa Mungu na tabiya ndjema. Yaankubu na mmahe kawaka walazimu wadjaribu umusayidiya Mungu ha ufanya zi ndrongo zahe. Waye mfawume. Atsofanya yizo arongowa amba atsofanya. Be Mungu akana ndrongo akotsaha amufanyiye Yaankubu mana hahedju tabiya yiyo muhimu raha na maha. Wahidunga usoma utsowona yi namna Mungu amufanyiya Yaankubu mayesha madziro ha umufanya mundru yikawo de akotsaha ake de waye. Aka mbali na yi wadjemazahe harimwa maha mengi. Mdjomba wahe tsena amurendeya nayi swafi. Afiliwani bbahe na mmahe wakati aka mbali na wawo, na mundrumshe wahe afu wadjawu. Uregeya yahe harimwa yi ntsi ya bbahe, Mungu akowana na waye uku kamili.

Zino ndrongo zikawo Mungu waye urumiya wakati atsahawo abudzudze mayendeleyo ya mwanadamu. Baanda awona zi taanbu zino yi mayesha yahe yaka yabudzuha swafi mawuri ya mundru wangina. Mungu aka amubudzudza ata li dzina lahe ha umuhira Israila, yaani Mwana Mfawume wa Mungu awu Djeshi la Mungu."

"Nahika udongo soma U Mwandzishiyo Muraharifu wa Mungu, utsopara amba wandru piya walawa harimwa yi wadjemaza wa Insa waka wanadamu mawuri de wasi ritsahawo Muhuyizi ariswamihi yi madhambi yatru wasi na wawo.  Ukombozi tsi ndrongo za uka mundru mwemwa awu ufanya zitrendrwa zema.  Uwo ulawa harimwa zi ndrongo Isa azifanya harimwa u muri wa mbawa. Wasi karastahiki uhuyilwa, karisi wandru wema ha kiyasi, uwo neema ya Mungu. Yirilazimu rikubali yi neema yino na umupvosheleya marahaba Mnyezi Mungu na yi ndrongo yiyo."

Abou amuyeledza Karim amba U Mwandzishiyo Muraharifu wa Mungu rangu mwandisoni mwa yi shiyo sha handa sha yi Tawureta ata upara yi shiyo sha mwiso sha yi Indjil, ngowuna ziyo sitini na sita zawandzihwa na wandru arubayini wa mbali na mbali harimwa muda wa maha alifu wa hamsumiya. Muhimu wa yi shiyo tsi de uwonesa yi namna Mungu aka ahafiliha na nishani modja be de uwonesa u mpango wa Mungu ha udja ahuyi yi wanadamu yile nishani piya harimwa li duniya zibarikishihe mawuri de namna aka amutoleyazo Ibrahim wahadi ngeyina maha alifu nne.

"Usinitsehe Abou, be raha tsayelewa zi baraka zalazimu zilawe harimwa yi zilembwe za Ibrahim."

"Anha, Karim, basi tsi de ndrini be de nani?  Zi baraka zino yizo Mwanadamu: INSA! Nahana Insa aka arongowa: Wami de ndziya, kweli, na uhayati, yizo ulawa hangudju. Kapvusi mundru awaswiliwu ha Bbangu nahika tsi ha ndziya yangu."

"Rangu mwandisoni uho Mungu aka afanya mpango wa uhuyi wanadamu yi madhambi yawo yile wasingamiye ha wenda harimwa u moro wa djahanama. Umukubali Insa yiyo ukubali yi ndziya ya ukombozi wa Mungu."

Wakati Karim alawa dahoni ha Abou asubwihi yile akana amani rohoni hahe.

"Mungu mwemwa," adjihambiya. "Mwanadamu ngemuanswi Mungu, na Mungu ngefanyo ndziya ya umuhuyi abudze amuregeze hahe!"

Arongowa hanguvu wakati akolinda taxi ya wenda dahoni, "Yino de Mungu nitsahawo nimurumishiye harimwa yi roho yangu piya ha djitihadi."

 

Yi hadisi ya Ibrahima na yi zilembwe zahe yirengwa harimwa yi shiyo sha Genèse harimwa yi Tawureta, sura ya 12 ata 33; na yi makalima ya Insa yarengwa harimwa yi shiyo sha Yuhani harimwa yi Indjil, sura ya 14.