U MUWUMBIYO MZURI
Baanda
Mungu awumba kakula shiliyo na roho, aka adjipviwa. Mwisoni akana wandru
na zinyama yikawo amba awapvendzawo swafi.
MUNDRUMSHE,
MUWUMBIYO MUHIMU WA MNYEZI MUNGU
Yi shindru sha mwiso shakana roho ashiwumba de
Hawa, yiyo de yi mundrumshe aka amuwumbiyayo yi mundrumme Adamu. Mungu
awumbu mundrumshe ha namna ndjuzuri. Waye
umurumiya ha upvinga shiliyo na roho moni hahe. Atsodjuwa udzaya mwana,
mwanadamu wangina. Mungu
awumbu mundrumshe na dzawo pvahano mwana adjoshinda ahuwe.
Li dzawo
lilo shombo sha mwanadamu shizuri. Wandru wa inlimu warumiya mapesa mengi, milioni nyengi za dollari, ha utsaha
ufanya mfano wa dzawo be kawapara. Mwana
mutiti ushinda
uhuwa de
harimwa li dzawo la mmahe bas. Li dzawo lilo udjuwa upvinga yizo piya zalazimu
harimwa zi lera zalazimu. Yino de yi namna yiliyo amba wandruwashe wawo
muhimu swafi harimwa u muwumbiyo wa Mnyezi Mungu.
Harimwa yi mwa-shiyo yino, ngamtsaho
nimutoleyeni mahadisi mararu yahusu wandruwashe wararu, yi namna wakomupvendza
Mungu na yi namna Mungu akowapvendza.
1. Yi hadisi ya Hadjira.
Ngeyina
maha alifu nne pvuka mundrumshe akohiriwa Hadjira, aliyo amba aka mrumwa wa shi
Miswiri dahoni ha mundrumme tadjiri swafi Ibrahima, na mundrumshe wahe Sara. Sara
kakoshinda apara mwana. Zi anda za u wakati uwo zika amba mrumwa atsodjuwa amudzaliye
shefu wahe mwana, na yi mwana yino atsoka wa shefu wahe. Sara amumiya bayi wahe
Ibrahima amurenge Hadjira ake mundrumshe wahe yile wapare mwana. Wakati Hadjira
adjuwa amba amira amungaliya nayi shefu wahe. Halafu Sara amuanziri na Hadjira
atrawa dahoni ha shefu wahe ngeyenshi padzani (ntsi nkavu). Akentsi karibu na
dzitso la madji, kasidjuwa pvahano adjonda awu pvahano adjopara wandru wahe. Akotaanbiha
swafi yi roho, akana hamu. Akodjipara amba alatsiha meke wahe – waye mundrumshe
aliyo na hamili kasidjuwa pvahano adjonda awu pvahano adjopara shahula shahe na
sha yi mwana aliyo mimbani.
Sa yile, mundru
amulaguliya na yi mundru yile akomudjuwa. Amuhiri ha li dzina lahe. Arongowa: “Hadjira,
mrumwa wa Sara, ulawa hapvi, ngondo hapvi?” Adjusu yi matso amungaliya ha ushangavu.
Kakiya amba ngopvo mundru adjawo. Kakodjuwa yi mundrumme amba yiyo nani,
kaparomuwona hale. Mundrumme yile aka mlibwavu na yi matso yahe yakowala, akomungaliya
Hadjira ha namna yikawo amba akomupvendza, akomungaliya tsena ha uka amba
ngemudjuwo. Akodjuwa ndrongo zahe piya. Yiyo yika malayika ya Mnyezi Mungu, yika
yimuwono amba meke wahe na akana ndza.
Hadjira arongowa
dhwahiri: “Amdo mbali na shefu wangu.”
Halafu yi
malayika ya Mnyezi Mungu yimuhambiya: “Regeya dahoni ha shefu waho, henda wamupulikiye
shefu waho. Nitsongedza zilembwe zaho zitsoka zengi swafi namna yikawo amba
kazina uhisabiha. Utsopara mwana mundrumme.” Yi malayika yimuhambiya tsena, “Yilazimu
umukadze li dzina la Ismayila, yaani “Mnyezi Mungu waye ukiya.” Mana Mungu
ahukiya wakati ukoliya. Ahuwono yi namna uliyo na hamu na yi namna udjiparawo
meke waho.”
Yi malayika
yende dzayo na Hadjira abatwaniha.
Ashemeledza
ha urongowa “Mwalangu ngeniwono!” Aruku ha fidjo, ha uregeya ha Sara. Arongowa “Mnyezi Mungu ngedjuwo
ndrongo zangu! Tsisi meke! Mnyezi Mungu anidjeleya, ahadisi na wami!”
Hadjira amba
Mnyezi Mungu dzina, Mungu yikawo amudjeleya, ahadisi na waye. Amukadza li dzina
la “EL ROI” yaani ‘Wawe de Mungu uniwonawo.’
Yi hadisi ya
Hadjira yiyo hadisi ndjuzuri yikawo yiliyo na taanrifa ya yi wandruwashe harimwa
yi duniya piya. Ngeyiwonesawo amba Mungu ngehuwono nahika ngona hamu. Ngehuwono
nahika ngo meke, nahika ngoyengwa hanguvu, nahika uanziriwa. Waye udjuwa
ndrongo za huzuni na utungu wa roho. Waye udjuwa nahika ngowano ha utsaha
shahula upve wadjemazaho waye. Na yi
ndrongo muhimu swafi de harimwa yi hadisi ya Hadjira, mmahe wa Ismayila, Mungu ngewoneso
amba ngehupvendzo. Mungu akomupvendza Hadjira
ha kiyasi ata amudjeleya padzani, pvahano aka meke, akoliya. Mnyezi Mungu waye waye
ngehupvendzo ha kiyasi ahudjeleye wakati uliyawo, na wakati uliyo meke waho, na
wakati uliyo na hamu.
Baanda ya kadiri
ya maha kumi na minane wendeleya maha kumi na shenda Hadjira akana zi taanbu
sawa na ziliyo aka nazo wakati yikawo amba waye na yi mwana wahe waka watruswa dahoni
ha Ibrahima. Mungu amukiya tsena wakati akoliya padzani, amudjeleya tsena ha umusayidiya. Mungu afanya zile
zile lewo. Waye kaparogawuha, kana ugawuha. Ngekiyo tsena yi shiliyo shaho.
Atsodja ahusayidiye nahika umuhiri rohoni haho. Kayisina ndrongo pvahano udjoka
yontsi piyo. Waye ngehudjuwo bas, atsohudjeleya.
2. YI MUNDRUMSHE
AKA ANDE SHISIMANI
Suku mengoni mwa suku Insa akonda ha yi mindu harimwa
mkabala uhiriwawo Samariya, rangu lewo mkabala uno uhiriwawo West Bank. Pvuka
hari na djifu, Insa aka alemewa, akowona na nyora. Ande akentsi shisimani. Wakati
ule yi zisima zika zidile, na mundru akotsaha siyo na ngwe pare arehe madji.
Wakati akokentsi pvapvo, pvulawa mundrumshe mdjini ha udja ureha madji.
Insa amuwudzisa “Utsodjuwa unipve madji ninwe?”
Ashangaya. Ndrongo ya handa kayalazimu
mundrumme ahadisi na mundrumshe mwendze, na ndrongo ya pvili mundrumshe yile
aka wa shi Samariya na yi Mayahudi kawaparohadisi
na wandru wa shi Samariya.
Be Insa akofikiri ndrongo shitswani hahe. Amuhambiya
“Kula mundru anwawo madji yano atsowona nyora tsena. Be kula mundru anwawo yi
madji nidjomupvayo, kana uwona nyora dahari, mana yi madji nimbawoyo yatsofanyishiha
mawuri dzitso la madji moni hahe, dzitso lidjoheya madji yadjomupvingiya uhayati
mukamilifu kawuna mpaka.”
Halafu Insa amuhambiya mundrumshe yile ande amuhire
bayi wahe aregeye, pare ahadisi na wawo wayili pvumodja. Be mundrumshe afanyiha
mukundu arongowa amba kasina mundrumme. Insa arongowa “Tsidjuwa amba madza ukana
wandruwamme watsano, na raha kwalolwa na yiyo aliyo dahoni haho apvasa.”
Halafu wahadisi ndrongo za umuanbudu Mnyezi Mungu.
Insa arongowa amba ngopvo wandru wamuanbuduwu Mungu ha ndziya za ndrabo.
Amuhambiya “Mungu waye roho, na wandru wamuanbuduwu Mungu yilazimu wamuanbudu
shi roho tsena ha kweli!” Ndrongo yino ngeyirongowawo amba yi namna ya umuanbudu
Mnyezi Mungu tse de udjaribu umufanyiya ndrongo be ha roho zarahara zidjuwawo
zi kweli.
Halafu Insa afanya ndrongo ndjuzuri. Amuhambiya ha
dhwahiri mundrumshe yino amba Waye de Mwenyewe Uhuyi, Kiristi yikawo wakomulinda.
Yi mundrumshe ande mbiyo ha ungiya mdjini, awahiri yi wandru wadje shisimani wadje wamupulikiye
yi mundrumme yino amuhambiya zi ndrongo piya azifanya (harimwa mayesha yahe). Mundrumshe
yino adja afanyishiha mundru amudungawo Insa pvumodja na wandru wengi wa u mudji
tsena baanda wamupulikiya zi ndrongo Insa akozirongowa. Warongowa: “Apvasa ridjuwa
ha kweli amba mundru yino de Mwenyewe Uhuyi wandru duniyani.”
3. MUNDRUMSHE
AKOZANI
Insa akokentsi harimwa yi Nyumba Ndzitwaharifu
ya umuanbudu Mungu, akosomesa wandru ndrongo zapatana na Mungu aliyo hayi.
Baandhwi ya wandruwamme wamudjeleya. Waka watukufu
wa u mudji, waka wapvingi na mundrumshe. Mundrumshe aka asikwa harimwa ndrongo
ya uzani. Yi wandruwamme wakotsaha aremwe mawe ata mpaka afe.
Insa afanya ndrongo ya ushangavu. Anyama tu, ahandisa uwandziha montsi ha yi
sha shahe. Halafu awahambiya: “Nahika modja mengoni mwanyu kasina dhambi, mumulishe
waye amuvutsiye bwe la handa.” Halafu anyama ha uwandziha montsi tsena.
Yi wandruwamme
walishi ulaguwa. Wahandisa ulawa – handani yi wadzade yipvo yi mashababi. Kapvwaka
ata mundru avutsa bwe.
Insa amuwudzisa
yi mundrumshe: “Mama, yi wandruwamme wale wande hapvi? Kapvusi ata mundru
ahuhukumu?”
Amudjibu:
“Kapvusi mundru, Bwana.”
Insa arongowa “Basi wami, ne tsisihuhukumu. Lawa rangu apvasa, BE USIFANYE TSENA MADHAMBI!”
Lilo de li sharutwi atamaniwa na Insa. YILAZIMU
ALISHI MADHAMBI YAHE!
Yilazimu alolwe na mundrumme modja raha na uzani
na wengi.
U Mwandzishiyo Muraharifu kawusirongowa yi
ndrongo Insa awandziha montsi. Ndrongo modja de riyidjuwawo hawuzuri: Insa Kiristi
akohishimu wandruwashe na Mungu awapva wandruwashe hazi muhimu wayifanye duniyani.
Yi ndrongo muhimu raha na zasaliya de Mungu ngetsaho rimuanbudu shi roho tsena
ha kweli. Waye utsaha rimuanbudu ha roho zarahara na yilazimu ridjuwe zi kweli.
Mnyezi Mungu ngetsaho uwadjaanliya
wandruwashe upvendza yahe ha uwengi rohoni hawo.
Ngetsaho
wandruwashe walishe li duniya la pewu la madjini, wazinge wadunge yi Roho ya Mungu
modja wa kweli na umuanbudu Mungu aliyo hayi tu. Mungu aliyo hayi kasitsaha
uwanisa upvendza
yahe awapvendzawo na shiwumbe shidjoka shontsi harimwa li duniya la madjini.
Awumbu wandruwashe, ngetsaho wandruwashe wamuanbudu waye tu.
Masuala:
Tabiya ndrini de mumufikiriyawo Insa dju la wandruwashe?
Mana ndrini Insa aliyo na mastehi dju la yi wandruwashe?
Hadisi 1:
Harimwa zi fikira zanyu, mana ndrini yi Malayika
ya Mnyezi Mungu yamuwudzisa Hadjira li su’ala “Ulawa hapvi, ngondo hapvi?”
rangu akodjuwa ndrongo zahe piya?
Namuyeledze yi namna Hadjira akofikiri wakati
atruswa dahoni ande padzani. Wanyu muparoyenshi ndrongo mawuri de yino?
Yi makalima “Mnyezi Mungu aniwonawo”
ngeyarongowawo ndrini hanyudju?
Hadisi 2:
Yi madji yapvingawo uhayati yikawo Insa arongowa
ndrongo nayo, namna djedje yi madji yano yatafawutishawo na yi madji rinwawo kula
suku?
Namna djedje mudjoyeledza yi madji yano
yapvingawo uhayati?
Namna djedje Mnyezi Mungu atsahawo rimuanbudu?
Hadisi 3:
Ndrongo ndrini de muyifikiriwu amba Insa awandziha
montsi ata yi wandruwamme walawa?
Baanda amuswamihi yi mundrumshe akozani Insa amuamurisha
ndrini?
Yi hadisi ya handa ya Hadjira yiparihanwa
harimwa yi shiyo sha handa sha yi Tawureta, na yi mahadisi mayili yangina
yapatana na Insa yaparihanwa harimwa yi Indjili.
No comments:
Post a Comment