Madjini ya Pewu

Bacar ngelawo mbiyo pareni na ulawa marasi: “Ngemuwuwo! Ngemuwuwo! Nisayidiye!”

Kapvusi ata mundru ahafiliha na waye. Yi madjirani ngwamungaliyawo na umutseha.

Handani Bacar kasidjuwa pvahano pva wenda, be ngelawo mbiyo ata kasizuya. Yi mavingu yagawuha madu, mana ngopvo dharuba yidjawo. Sa yiyo yiyo ngerengo anzima alawe mbiyo ande ha mundru akohiriwa Abou. Abou atsomusayidiya. Waye usayidiya wandru kakula wakati.

Ngopvuheyawo upepo mdziro. Bacar ngendo mbiyo swafi bavuni mwa marindi malibwavu. Ngengaliyo nyuma, ngewono yi marindi yaliyo karibu na yi mabega yahe. Upepo ngowupvudziyawo yi mani madile ya yi marindi ha fidjo. Yi zirahi ngezi mawuri mihono milibwavu yatsahawo yamusike yi mwamtsa aremwa na uhara.  Hahedju ngekiyo mawuri yi marindi ngeyahirawo li dzina lahe: “Bacar”, ngeyaremawo nyondzi. “Ritsohudjeleya…; Ritsohupara…; Ritsohusika…!” Wakati ule ngekiyo mindu midziro yamudungawo mengoni hahe. Ngetrawo ha utsengeleya harimwa ndziya yangina, be ngekiyo tsena yi mindu yale na yi madji yahirawo li dzina lahe.

Abou waye uyenshi harimwa u mudji wadunga.  Bacar ngewaswili dahoni ha Abou na ungiya yahe ngelegeyo, awu montsi.

Abou kasidjuwa yizo zamudjiriya. “Ndrongo ndrini de yahupara, Bacar? Mundru ngehuwono mawuri uwono mufu! Ndrongo ndrini?”

Handani Bacar kasishinda atowa kalima lidjoka lontsi. Li dji lahe lihaya swafi, kasishinda alaguwa. “Ngemuwuwo, ngemuwuwo!” Ngegugumo.

“Nani de amuwuwawo nani?” Abou ngetsaho adjuwe.

“Mmangu. De bweni!” Ngelawo marasi ha hamu.

“Mmaho ngemuwuwo bweni?’

“Anha! Anha! De bweni! Ngemuwuwo mmangu!”

“Truliya, Bacar. Nwa yi pvera ya madji ya jus yino, yipvo unitoleye yi hadisi piya namna yadjiri.”

Bacar ngefano amba ngeriyo wakati amumalidziyawo Abou yi hadisi. “Mmangu ahiri bweni djirani dahoni hatru.  Mmangu kasiyelewana na bbangu suku zino. Tsimukiya mmangu ahadisi mbapvi na bweni djirani ndrongo za yi mundrumshe wa pvili wa bbangu. Wakati ule tsimuwono mmangu arenge unga mwewu atriya na madji amupva djirani, ano. Arenge na ubani atriya moro. Yi nyumba yidjaya na mosi.  Harimwa muda mshashi tsiwono yi sura ya bweni yile yigawuha. Yi matso yahe yaka yafanyiha malibwavu yaka yagawuha mewu. Akofana na shetwani. Wakati uwo ahandisa uririnda hanguvu, rangu yi shitswa ata mpaka yi mindu. Yi matso yahe yangiya shitswani hahe, yi shitswa shifana na daha la mundru afa. Akovura manyo yahe na ulawa marasi mawuri shinyama nyeha. Areme na urema yi shitswa shahe montsi tsena na tsena. Sa yiyo yiyo aruku ha unidjeleya na mihono yabuha mawuri nkofu za nyunyi, mawuri akotsaha anisike. Tsihimi tsitrawa. Wakati nalawa mondze tsikiya trasi. Ngamufikiri amba mmangu de alawa marasi mana bweni yile akomuwuwa! Abou, bweni yile amuwuwa mmangu na wami tsashinda nafanya ata ndrongo.”  Bacar ngemenyeho yi roho ata kasishinda afikiri ndrongo yidjoka yontsi.

Abou ngehandiso uyelewa. Waye umudjuwa mmahe wa Bacar, akiya amba bbahe wa Bacar

alolo mundrumshe wa pvili suku zino. Ulola hwili yiyo utsonga taanbu nyengi.

“Pulikiya Bacar.” Abou ngemuyeledzo mbole-mbole. “Tsisiwamini amba mmaho de alawa trasi. Madjini yayo ulawa marasi wakati yangiyawo harimwa mwili wa mundru. Tsiyawono mara nyengi.”

“Ngofikiri namna yiyo?”

“Ewa. Henda dahoni hanyu wende wangaliye amba ndrongo ngezi djedje.”

“Tsisisubutu wenda dzangu weke wangu mana ngopvo shidza.”

“Tsikiya, narende wasi wayili be nitsohulinda mondze wakati uhadisiwu na mmaho. Yilazimu

ulale dahoni hangu lewo.”

Ngwarengawo yi ndziya ha wenda dahoni ha Bacar, na Bacar ngendo karibu na Abou mana ngeriyo be tsi de mawuri handani.

Abou akana haki. Kapvwaka pvwafa ata mundru. Mmahe wa Bacar akotsaha msaada wa djirani wahe mana waye udjuwa uhira madjini. Warumu yi madjini yande yamutriye masera yi mundrumshe wa pvili wa bbahe Bacar yile pare amupare bbahe Bacar ake wahe weke.

“Zi ndrongo zino zitsodjiri?” Bacar ngetsaho adjuwe.

“Ewa, ha bahati mbi, yizo udjiri. Ritsowona kakila ndrongo harimwa muda wa mfumo. Wawe umudjuwa bweni yino?” Abou ngewudziso.

“Ewa, dzina lahe de Siti. Waye de mundrumshe mzuri aliyo mdjini mlimani uho. Waye ngena roho ndjema, wandru piya wawo wandzani wahe,” Bacar ngeyeledzo. “Abou, yiyo ndrongo ndjuzuri nahika mundru ahiri madjini yadje yangamidze wanyahe?”

“Ngofikiri ndrini Bacar baanda ya zi ndrongo zino piya waziwona?”

Bacar ababayiha. “Tsisidjuwa Abou.  Risomeswa amba ngopvo madjini mema na madjini ya pewu. Tsisiyelewa ndrongo zino, Abou.  Ha mmangu yi madjini yano yadja yafanye ndrongo ndjuzuri, be ha Siti yi madjini yale yadja yamufanyiye ndrongo za pewu. Ngamuhuhambiyo, Abou, amba nahika madjini mema de yayo nawona lewo, tsisidjuwa yi namna madjini ya pewu yakawo. Ndrongo ndrini de ufikiriwu, Abou?”

“Ha urongowa zi kweli Bacar, kapvusi madjini mema. Madjini yayo mazetwani na yayo ufanya tabiya za shetwani. Yayo utowa roho, utriya wandru mawade ya pewu, utriya wandru masera. Muri mwemwa, uwo udzaya mbiya ndjema, na muri muyi, uwo udzaya mbiya mbi. ¹

Harimwa uwaminifu wangu Mnyezi Mungu aliyo hayi ngetsaho ripvendze wandru. Insa

arongowa yilazimu ripvendze ata yi maanduyi yatru bila risiwayenge. Yi Shiyo shitwaharifu shangu, u Mwandzishiyo Muraharifu wa Mungu, urongowa amba riwabarikishe yi maanduyi yatru bila risiwarende mbi. Wakati yikawo amba mundru arifanyiya mbi yilazimu rimuswamihi. Narisome yi makalima ya Insa harimwa yi Indjili ya Matiyo 5: 43-44: “Mukiya amba yirongolwa: ‘Mupvendze mnyaho, uyenge yi anduyi yaho.’ Be wami ngamumuhambiyoni: Namupvendze maanduyi yanyu, na umiliya Mungu wawo wamutresawoni.”

Swahaba likohiriwa Lukasi arongowa makalima yano yarongolwa na Insa: “ Namusopeleye wawo wamulapizawoni, mumiliye Mungu wawo wamurendeyawoni mbi.” ²

Mupvingizi Risala Baulusu arongowa: “Namumiye Mungu abarikishe wawo wamutresawoni, namuwamiliye baraka, be musiwalapize.” ³

Na Mupvingizi Risala akohiriwa Monye arongowa namna yino: “Musilipve kiswa mbi mwafanyiwayo. De yi kinyume, namusopeleyane pare mubarikishiwe, mana de ha yi ndrongo yiyo de  mwahiriwa muke wa Mungu, yile murenge funvu u mwaratha wa zi baraka zahe.” ⁴

“Zi ndrongo warongowa ngezi ndjuzuri swafi, Abou, be tsi mukinishiha,” Bacar ngerongowo.

“Yizo mukinishiha, Bacar.  Mungu uripva ushindzi wa uyenshi ha zi shariya zahe, na zizo de zi ndjema swafi. Nahika ngeriyenshiwu ha zi shariya za Mungu, yilazimu rike na mundrumshe modja na yi malaho yatru yake na furaha, rifanye djitihadi ringaliye wadjamazatru. Amana wandru ngwandawo kinyume na zi shariya za Mungu, yiyo de yi mana karisina furaha, na ndrongo za pewu mawuri de yi madjini zidjiriwu ayina wakati.”

Baanda ya mfumo Abou ngemuparo Bacar barazani hahe, ngemulindo wakati alawawo hazini.

“Habari ndrini?” Abou ngewudziso.

Bacar ngena hamu. “Ngamuna habari za Siti,” arongowa. “Mmangu adjipviwa swafi mana Siti angiya masera.”

“Ndrongo ndrini de afanyawo?” Abou ngetsaho adjuwe.

“Waye uka mapvareni na ulawa marasi na udeya wandru na uvutsa mawe. Afanyiha mwendza ntsama. Zi nyele zahe zitsongoha mawuri malavu. Ngena tabiya za shetwani. Baandhwi za wakati waye utsuwa zi nguwo na uliya mawuri shinyama. Ahilemewa ufanya zi ndrongo zino waye ukentsi ha udjidisa ziwungo zahe, kasirongowa ata ndrongo. Abou, yiyo ndrongo ndziro swafi mundru mwendza ankili aka mwemwa adja afanyiha namna yino.  Kuna udjuwa wamusayidiya? Wandru urongowa amba wawe utowa madjini.”

“Tsina ushinda, Bacar, be Insa atsoshinda. Wakati aka duniyani asayidiya wandru wengi ha utowa madjini be aripva ushindzi na yi ruhusa ya ufanya zi ndrongo zino ha li dzina lahe na ha yi yezi yahe. Nahana amba Insa nge hayi. Atsoka de waye dayima, kana uparogawuha.”

“Utsonda ha Siti wamutowe yi madjini ha yi ruhusa na ushindzi wa li dzina la Insa?” Bacar ngewudziso.

Yi suku ya pvili Abou afanya msafara ha wenda mlimani mdjini ha Siti.

U mfumo wadunga Bacar ngemudjeleyo Abou, na furaha swafi. Kasishinda alinda amuhambiye Abou yi habari ndjema ya Siti: “Wandru piya ngwalaguwawo yi ndrongo yino, Abou. Siti afanyiha mundru wangina. Nge mnono, ngesomo yi Shiyo shikawo de wamupvasho. Ngehadisi hawuzuri na yi wandru mdjini na uwahambiya zikawo de yi shiyo sharongowa. Kasitsaha amuwona tsena bbangu. Apvasa ngedungo zi shariya za Mungu yikawo de wamuwamini. Tsisiwamini yizo nawona. Ngemumiliyo mmangu hanguvu ha Mungu. Ngerongowo amba  kasimuyenga mmangu. Arongowa amba kana ulipva kiswa dju la mmangu. Uka wende umuwono?”

“Ewa, tsika tsende, tsimutowa yi madjini ha ushindzi wa li dzina la Insa. Sa yile kamwe anipulikiya. Aniwudzisa ha ushindzi upvi de natowa yi madjini na tsimuhambiya amba Insa de atowa yi madjini, amulisha tsena ha nafasi.

“Kana ufanyiha tsena mbi?” Bacar ngewudziso.

“Anha, amana Siti amukaribisha Insa rohoni hahe adje ake de Muhuyizi wahe ake tsena de mufawume wa yi mayesha yahe, apvasa pvano Siti ngena yi Roho Ndzitwaharifu ya Mungu hahedju.”

“Mana ndrini kusingiya midjini watowa piya yi madjini?” Bacar ngetsaho adjuwe.

“Yidjoka ndjuzuri djeli yika nyangu, Bacar. Niruhusu nihusomeye hadisi Insa ayitowa dju la zi ndrongo zino:

“Wakati djini la pewu lilawawo shitswani ha mwanadamu, lilo upvira harimwa mikabala kayana madji ha uzunguha pvahano pva upvumuwa, be kalisipara. Halafu lilo udjihambiya:

‘Ngamuregeyo harimwa yi nyumba yangu yile nalawa.’ Ata lamowaswili, lilo uyipara amba kapvusi hindru, yihoholwa, yirengeledzewa hawuzuri. Basi, lilo ulawa ha urenga wanyahe saba wangina, wa pewu raha na wilo. Yayo ungiya pvale, yafanya makazi ha mundru yile, ha heli ya uka amba mwisoni, hali ya mundru yile, yizo udjuwa uka mbi zayidi raha na mara ya handa hule. Basi yitsoka de ha yi namna yiyo wadjawu ha yi duniya mbi ya lewo lino kayina uwaminifu.” ⁵

“Handani mundru alazimu arenge anzima ya umudunga Insa ha kweli, mawuri de Siti, yipvo  kapvusi djini awu shetwani adjoshinda aregeye tsena ayenshi hahedju ha umuhodza.”

“Ngamutsaho nike namna yino, Abou. Ndrongo ndrini de yalazimu nifanye ata nirendehe mundru wa Insa?”

“Yilazimu umukubali Insa ake de Muhuyizi waho”, Abou ngemuyeledzo. Yilazimu uyelewe amba wasi piya waanswifu. Mungu amutowa Adam na Hawa harimwa yi Jardin ya Eden yikawo de wakoyenshi ha sibabu ya dhambi modja tu. Mara ngapvi de rifanyawo madhambi? Zilipvwa za madhambi de ufa. Yirilazimu rife dayima, be Insa adja afu badala yatru.  Adjitowa fidiya ha sibabu yatru. Madhambi yayo sawa na uhura uliyo bayina yatru na Mungu mutwaharifu, yi madhambi yaribandzusawo na Mungu.”

“Namna ndrini de nidjoshinda nitowe uhura uno bayina yangu na Mungu?”

“Mukubaliye Mungu madhambi yaho ha roho ya kweli na utsaha mswamaha. Atsotowa yi madhambi yaho sa yiyo yiyo. U Mwandzishiyo Muraharifu wa Mungu urongowa: “Nahika rimukubaliya madhambi yatru yile ha upara mswamaha, madza yirahara amba waye mwaminifu, waye wa haki. Basi atsoswamihi madhambi yatru na urirahatsa na kula ndrongo kayalazimu.” ⁶ Wakati wamukubaliya Insa ake Muhuyizi waho, ngehupvo ushindzi ufanyishihe mwana wa Mungu.” ⁷

“Ngamu tayari ya umukubaliya Insa ake de Muhuyizi wangu. Namna ndrini de nidjomukubaliya?” Bacar ngewudziso.

“Mukaribishe rohoni haho ha urongowa makalima yano:

Insa, tsikubali amba wami muanswifu. Ngamutsaho uniswamihi yi madhambi yangu. Tsiyelewa amba ufu badala yangu, uhoso yi madhambi yangu ha yi damu yaho. Insa,

tsihukubali uke de Mukombozi wangu. Renga zi dhwamana za yi mayesha yangu uke de mufawume wangu.”

Apvasa Bacar arendeha mwana wa Mungu. Arendeha mwamtsa aliyo na raha swafi, na kakila suku ahilawa likoli waye udja ha Abou ha usoma u Mwandzishiyo Muraharifu wa Mungu, na ufundiha uyenshi ha udunga zi ndziya za Mungu aliyo hayi.

¹ Matiyo  7:17;  ² Lukasi 6:28;  ³ Maromu 12:14;  ⁴ 1 Monye 3:9;  ⁵ Matiyo 12:43-45; ⁶ 1 Yuhani 1:9;  ⁷ Yuhani 1:12