MWAMTSA MUNDRUMME AKOWONA BARIDI

MWAMTSA MUNDRUMME AKOWONA BARIDI

Mwamtsa mundrumme akohima pareni ha uhudza magazeti. Na waye akowona baridi swafi ata kakofanya djitihadi za uhudza mengi. Atsengeleya bavuni ha milis ha umuwudzisa, “Bwana, kusidjuwa pvahano mwamtsa masikini adjopara alale uku wa lewo ha utrawa yi baridi?  Uyelewa, wami ulala moni mwa kariton nyongadju pvale na uku wa lewo baridi ngeyi nyengi.  Kweli yidjoka ndjuzuri nipare pvahano kapvusi baridi nilale.”

Milis yile amungaliya yi mwamtsa yile arudi arongowa, “Shuka ntsini hule ata wahipara harimwa yi nyumba ndjewu nlibwavu yile ureme mlangoni.  Mlango wahibulwa rongowa ‘Yuhani 3:16’, wakati uwo watsohulisha ungiye dahoni.”

Ha yizo ande dahoni aka ahambilwa aheye mpandro areme mlangoni, mundrumshe abuwa mlango. Amungaliya bweni yile ha urongowa, “Yuhani 3:16”.  Bweni yile arongowa, “Karibu ungiye, mwana wangu.”  Amupvingi, amupva shiri shizuri akentsi bavuni mwa pvahano pvuka moro mwengi, yipvo alawa.  Mwamtsa akentsi pvale harimwa muda ha udjifikiriya: “Yuhani 3:16…tsisiyelewa, be yi makalima yano utowa baridi wakati mwamtsa awonawo baridi.”

Baanda ya muda, bweni yile aregeya amuwudzisa, “Ngowono ndza?”  Arongowa, “Tsi hanguvu.  Rangu wana suku washashi tsaya hindru, nidjodjuwa niye mwahindru.  Mundrumshe yile amupvingi pani amuhentsi shirini bavuni mwa meza yaka yadjaya na zahula zizuri.  Ayi shahula ata kakoshinda tsena.  Wakati ule adjifikiriya: “Yuhani 3:16…tsisiyelewa, be yi makalima yano ukurisa mwamtsa wakati awonawo ndza.”

Bweni yile amurenge amuhedze darini, harimwa fuko liliyo amba likana birika la uhowa na madji ya moro yile apare ahowe.  Akentsi moni mwa li birika lile harimwa muda ha upvumuwa na ulangadza.  Wakati akopvumuwa na ulangadza adjifikiriya: “Yuhani 3:16…tsisiyelewa, be yi makalima yano urahatsisa mwamtsa aliyo na ntsama.  Udjuwa tsaparohowa yi namna yino harimwa yi mayesha yangu piya.  Yi suku naka nahowa yika de wakati nahima mbeli za shombo sha uzima moro wakati wakotowa yi madji.”

Mundrumshe yile angiya amurenge.  Amutriya harimwa fuko la nyumba, amuladza harimwa shitranda shilibwavu shafanyilwa na mapuzi ya nyunyi, arenge zi dara amufinikiya, amubusu ha umuhambiya uku mwemwa, azimi u mwendje.  Ulala yahe shitrandani na shidza akowona mondze ha ungaliya dirishani, awono wakati mdjasapve ukoshuka mana de uku wa baridi swafi, adjifikiriya: “Yuhani 3:16…tsisiyelewa, be yi makalima yano utriya upvumuzi wakati mwamtsa alemewa.”

Uku yipvo washa bweni amurenge yi mwana amushukidza ntsini amuhentsi shirini bavuni mwa meza yile yaka yadjaya na shahula tsena.  Yipvo ahisa uya, bweni amuhentsi harimwa yi shiri shizuri shile bavuni mwa u moro tsena, arenge shiyo shilibwavu sha hale yaani de u Mwandzishiyo Muraharifu wa Mungu (Tawureta na yi Indjili).  Akentsi mbeli za yi mwamtsa amungaliya.  “Uyelewa yi mana ya Yuhani 3:16?” amuwudzisa mbole-mbole.  Mwamtsa amudjibu, “Anha, mma, tsayelewa.  Pvodjana yika de yi suku ya handa nayikiya wakati milis yile anihambiya niyirongowe.”

Mundrumshe yile abuwa u Mwandzishiyo Muraharifu wa Mungu harimwa yi shiyo sha Yuhani sura ya 3 mustari wa 16, ahandisa umuyeledza ndrongo zapatana na Insa.  Wakati akiya yi makalima pvahano akokentsi, amukubali Insa rohoni hahe, amupva Insa yi mayesha yahe.  Akentsi pvale na ufikiri: “Yuhani 3:16… tsisiyelewa be yi makalima yano ngeyana ushindzi wa uhafadhwi mwamtsa wakati alatsiha.”

Yinilazimu nirongowe zi kweli, tsayelewa yi namna Mungu anipvendzawo ata atowa yi Mwana modja wahe adje afe ha sibabu ya wami, na namna ndrini de Insa akubali ndrongo mawuri de yino.  Tsisiyelewa utungu wa Mungu na zi malayika piya mbepvoni ha umungaliya Insa wakati akowondesheha ha utolwa yi roho.  Tsisiyelewa tsena yi namna akonipvendza hanguvu ata Insa abaki harimwa u muri wa mbawa ata ufa yahe. Tsisiyelewa be zi ndrongo zino ubudzudza yi mayesha ya mwanadamu yake mazuri, yake na kusudi.

Yuhani 3: 16: Mana Mungu apvendze u ulemengu, ata atowa yi Mwana modja modja wahe, amupveleha yile pare kula mundru amuwaminiwu asiangamiye, be ake na uhayati mukamilifu kawuna mpaka.  

Yino mukinishiha mundru umudjuwa Mungu na yi namna yahe?

Karim alala kohoni mwa minadzi akongaliya uwingu. Adjifikiriya amba yilazimu yike amba ngopvo Mungu pvahano awumba mwanadamu. Be waye uka mbali pvahano yikawo mundru kana ushinda uwaswili. Hali pvano waye uhafiliha na u muwumbiyo wahe? Karim akofikiri zi taanbu aka nazo rohoni hahe, ushawuku kawadjipvidzwa na wandzani, wadjemaza, wandruwashe wala zindru. Karim ahimi mbole mbole. Amuwono mwandzani wahe Abou amba ngena amani rohoni hahe na harimwa yi mayesha yahe. Abou arongowa amba waye umudjuwa Mungu. Yiyo mukinishiha mwanadamu udjuwa Mungu?  Karim atsonda ha mwandzani wahe Abou ha utsaha mayeledzo yapatana na Mungu.

Amupara Abou nyuma mwa li daho lahe akoniha nkarafu. Pvukonunka harufu ndjema. “Karibu Karim.” Abou amulawuliya mwandzani wahe hawuzuri. Arongowa “Udja ha unilawuliya awu ngona ndrongo yangina shitswani haho uyifikiriwu?” Abou amayizi amba Karim ngena taanbu ha ungaliya yi matso yahe. Ritsodjuwa ringiye dahoni rinwe shidjavu? Abou amutranguliya, wangiya ndani wakentsi harimwa yi meza.

“Ngamufikiri ndrongo zapatana na Mungu suku zino,” Karim arongowa. “Tsiwamini amba ngopvo Mungu, be hangudju nge mawuri kahafiliha na wami. Tsifanya zi ndrongo piya ha utsaha anipulikiye. Wami uswali, ufunga yi tsumu, utowa zaka. Tsiwamini zi malayika, tsiwamini yi mitrume, tsiwamini amba ngopvo suku wandru watsohukumilwa na yi hukuma yiyo de yi ndrongo niyiriyawo swafi. Ndrongo ndrini de yidjodjiri baanda rahafa? Ngofikiri amba mundru atsoshinda afanye ndrongo ndjuzuri ata amudjipvidze Mungu? Kakila wakati wawe urongowa amba ngomudjuwo Mungu na yi namna yahe.  Niyeledze yi namna wawe umudjuwawo Mungu.”

Abou atsomowa yi madji ya shidjavu kabula ya ulaguwa tsena.

“Tsimayizi amba ngona masuala mengi yapatana na Mungu.” Abou ngefano amba ayelewa.

“Yano yaka de yi masuala naka nayo kabula ya umudjuwa Mungu na yi namna yahe.”

“Namna ndrini mundru adjomudjuwa Mungu na yi namna yahe?” Karim amuwudzisa li su’ala amana kasidjuwa.

Abou adjibu “Mawuri de yi namna wawe na wami ridjuliyanawo. Nitsodjuwa nihadisi na Mungu mawuri de yi heli nihadisiwu na wawe. Wami umupulikiya na umustehi amana waye de aniwumba, be waye de Bbangu tsena de mwandzani wangu. Waye udjuwa zi ndrongo zangu piya, na zangina tsidjuwa amba waye unipvendza. Wami umupvendza wadjawu mana aniswamihi yi madhambi yangu piya tsena anikubali nike mwana wahe.”

“Namna djedje de urongowawo ndrongo zizo? Kayina ukiri ata mundru uka

pvumodja na Mnyezi Mungu aliyo mlibwavu,” Karim arongowa ha taradudi.

“Yi taanbu nlibwavu yitsongezawo amba karisina upvumodja na Mungu de yi

madhambi yatru,” Abou ayeledza.

“Ngamudjuwo zizo. Tsifanya djitihadi swafi ata nisifanye dhambi. Wami ufanya zi

ndrongo piya zanilazimu. Djeli tsika na ushindzi nidjofanya yi hedja, be tsisina

mapesa.

Be ambose nahika Mungu anipva mayesha mengi, nahika tsifanyiha mundru mduhazi tsina ufanya madhambi mengi ipvo Mungu atsoniswamihi.”

“Basi nahika kwapara wayenshi maha mengi? Ha mfano nahika ufu harimwa adjali

ya gari nahika ngo mwamtsa?” Abou awudzisa.

Karim adjusu yi mabega na mundru akowona usoni hahe amba ngena hamu ha yi

namna akofanya zi ndrongo na ulaguwa.

“Mukinishiha Mungu atsonitriya moroni. Tsimayizi amba wami mwanadamu tsina

ushinda nafanya ndrongo ndjuzuri ata zamudjipviya Mungu.”

Abou aruwa zi harimwa muda mshashi. Halafu arongowa: “Karim, nihambiye.

Ngofikiri ndrini djeli pvuka ndziya amba yi madhambi yaho piya, uhibiya, urongowa

ndrabo, uhiba, udanganya na kakula ndrongo ya pewu yikawo de wayifanya 

ranguutitini haho ata upara yi lewo, zikoswamihilwa mawuri mundru atowa 

mapesa udja uswamihilwa yi deni yaho. Udjodjipviwa?”

Karim amuroleya Abou yi matso: “Hakika nidjodjipviwa swafi.”

“Nitsodjuwa nihuhambiye lewo amba yizo ndrongo mukinishiha. Yino de yi

ndrongo swafi Insa ayifanya.

Adja ha ulipva yi madeni ya madhambi yatru yile rike wandru waraharifu.”

“Insa? Waye de mtrume tu. Atsodjuwa arikombowe yi madhambi yatru djedje?”

“Insa aka mlibwavu raha na mtrume, Karim.”

Abou ayendeleya na uyeledza. “Fikiri zizo zi hadisi zarongowa, pvumodja na

zizo li duniya lidjuwawo dju lahe:  Kapvusi mundru wangina yikawo amba waye

atsoshinda amupve mundru uhakikifu wa ukombozi. U Mwandzishiyo Muraharifu wa Mungu urongowa: ‘Ukombozi kawusi ha mundru adjoka yontsi wangina, mana harimwa yi shipvande sha ntsi wanadamu kawapvolwa dzina la mundru wangina aliyo amba ritsodjuwa rikombolwe ha waye.’ ¹  

Karina umufanisa Insa na mtrume mwemwa wangina alawa ha Mungu. Insa

apvelehwa na Mungu mana waye uripvendza, ngetsaho riparanisiwe na waye.

U Mwandzishiyo Muraharifu wa Mungu urongowa: ‘Mana Mungu apvendze u

ulemengu ata atowa yi Mwana modja modja wahe, amupveleha yile pare kula

mundru amuwaminiwu asiangamiye be ake na uhayati mukamilifu kawuna

mpaka.’ ²

Insa waye de yi Mwana wa Mungu.³  Yi mitrume piya yapvira waka wanadamu

mawuri de wawe na wami. Insa ngedjuwo piya zi ndrongo ziliyo harimwa zi roho za

wanadamu.⁴ Kapvusi mundru akolaguwa mawuri de waye. Waye de arirongoleyawo ha Mungu.⁵ ”

“Insa aritahadharisha amba kakula mundru awanawo ha upanga, atsowulawa ha upanga.⁶  Insa asomesa ndrongo za mswamaha tsi ndrongo za ulipva kiswa. Arongowa: “Musilishe kiswa na upewu mnyanyu amufanyiyaniyo. Nahika ngopvo mundru ahurema pi savu la dadi, budzuha ahureme na la potro”.⁷  Insa awahambiya yi maswahaba yahe: “Namupvendze maanduyi yanyu, na umiliya Mungu wawo wamutresawoni”.⁸ Harimwa yi mayesha yahe Insa aka de u mfano mzuri. Insa aka de yi mundru modja tu kafanya dhambi.⁹

Insa afanya midjuza mengi. Insa azihira wandru waka wawade abuwa na yi matso ya wandru kawakowona. Akohira wandru wadje wamudjeleye.¹⁰

Insa akana mastehi dju la wandruwashe na waye asomesa amba mundrumme ake na mundrumshe modja tu.¹¹

Wandru wakana nafasi wadunge zi ndrongo zahe awu wazilishe, kaparorema mundru nguvu adunge yi misomo yahe.¹²  Insa kasiriamurisha rifanye ndrongo ndjuzuri tu be waye ubudzudza zi roho zatru yile pare ripvendze ufanya ndrongo ndjuzuri.”

Zi ndrongo zimutaanbisha Karim. Aruwa zi ha ufikiri yi makalima yano. “Ndrongo zino warongowa, Abou, zino zinisayidiya nimuyelewe Insa de nani. Ngopvo tafawuti bayina yahe na yi mitrume yasaliya. Be wami udjuwa yangu zino piya, kazisinisayidiya nike karibu na Mungu.”

“Nahika uyelewa amba Insa de nani, pvapvo ngo karibu na Mungu,” Abou arongowa ha umuwaminisha Karim. “Urongowa amba kuna ushinda wapara yi namna Mungu atsahawo riyenshi. Kapvusi ata mundru adjoshinda. U Mwandzishiyo Muraharifu wa Mungu urongowa: ‘Mana zilipvwa za dhambi de ufa, be yi neema yadjaanliwa na  Mungu, de uhayati kawuna mpaka, ha upvumodja watru na Kiristi Insa, Rabi watru’.¹³

Rilazimishiwa rife, be Insa arenge yi madhambi yatru.  Alipvi yi madhambi yatru ha utowa yi roho yahe fidiya, afu harimwa muri wa mbawa badala yatru.  Ahukumilwa harimwa u muri wa mbawa ha sibabu yatru, yile pare riswamihilwe.  Arenge udanganifu watru, zi ndrabo zatru, ubatwanifu watru, zi ntsama zatru, kakula dhambi ralifanya ha waye yahe na waye arenge zi hukuma zatru dju la Mnyezi Mungu. Nahika ukubali u muzimiyo wa yi madhambi yaho, yi damu ya Insa yikawo de yatriha harimwa u muri wa mbawa yitsohuraharisidza yihupve na mayesha mapviya.”

“ Namna djedje de nidjofanya ndrongo zino?” Karim awudzisa.

Abou ayendeleya ha umuyeledza: “Yihulazimu umukubaliye Mungu yi madhambi yaho. Wenda toba ngeyirongowawo amba mbeli za Mungu ukubali amba wawe ufanya madhambi, tsena yilazimu uhukumilwe, be ngotsaho uswamihilwe.”

“Muda ndrini de adjoniswamihi, baanda ya mwezi awu mwaha awu wakati mwengi?”

“Wakati udjotsaha mswamaha, Mungu atsohuswamihi. Wakati udjomukubali ake de Muhuyizi waho, utsofanyiha mwana wa Mungu.”

“ Ndrongo zino ndjuzuri kabisa swafi uka muwaminifu.  Namna ndrini de nidjodjuwa amba anikubali?” Karim awudzisa. “U Mwandzishiyo Muraharifu wa Mungu urongowa: ‘Piya wawo Bbangu anipvawowo, watsonidjeleya, na yile anidjeleyawo, wami tsina umulatsa’. ” ¹⁴

“Ndrongo ndrini de yidjonidjiriya nahika tsifanya dhambi tsena?” Karim ngefano na mundru ariyawo.

“Kula kati ufanyawo dhambi umukubaliya Mungu li dhambi na utsaha mswamaha. Naringaliye zi kweli, Karim. Shetwani kasitsaha wamudunga Insa.  Utsoka harimwa nkondo nlibwavu, be usiriye wala usilemewe.  Insa atsoka pvumodja na wawe mana ‘u ushindzi wa shi uwungu wahe uripva piya zi ndrongo zarilazimu yile pare rike na uhayati na mayendeleyo yadungawo zi ndrongo za Mungu’.” ¹⁵

“Baandhwi ya wakati yi roho yaho yiyo upvendza yiregeye harimwa zi tabiya za hale na baandhwi ya wandzani waho watsofikiri amba wawe ufanyiha kafiri. Utsodjuwa utezwe sheri na ububulwa, awu utolwa dahoni hanyu, be ndrongo zino zimudjiriya ata Insa wadjawu. Arongowa: ‘Mutsoyengwa na  wanadamu piya ha sibabu ya li dzina langu. Be mundru adjostahamili ata mpakadju, yiyo atsohuyilwa.’ ¹⁶ U Mwandzishiyo Muraharifu wa Mungu urongowa amba yi mayesha ya mwana wa Mungu yayo mawuri wenda mbiyo: ‘Basi naridjibawuse na kula ndrongo yitaanbishawo u mwendo watru na yi madhambi yaliyo amba kula sa ngeya tayari ya uripvambiya, yipvo rireme mbiyo ha usubirifu ha udunga yi ndziya rahentsiwayo. Yi matso yatru nayareme ha Insa aliyo amba waye de li koho la uwaminifu watru, yipvo waye de Mwenyewe uwukamilisha…’ ”  ¹⁷

“Nitsodjikiya heli yangina baanda ya ufanyiha mundru wa Insa?” Karim ngetsaho adjuwe.

“Upvumodja waho na Mungu kawusi mwafaka na yi namna udjikiyawo.  Upvumodja waho na waye yiyo ndrongo ya kweli yalawa harimwa yi makalima ya Mungu. Wakati wamukubali, utsofanyiha mwana wahe. Nahika umuwamini, ngona uhayati mukamilifu kawuna mpaka. U Mwandzishiyo Muraharifu wa Mungu urongowa: ‘Ha kakula mundru amukubali, amuwamini na li dzina lahe, amupva ushindzi ha waye ufanyishiha mwana wa Mungu’, na tsena ‘Yi mundru amuwaminiwu yi Mwana, yiyo ngena uhayati mukamilifu kawuna mpaka’.” ¹⁸

Ngofikiri amba nitsoshinda niyendeleye umudunga Insa?” Karim awudzisa ha uwaminifu.  “Yilazimu ulishe zi tabiya za hale piya ukozifanya,” Abou amuyeledza Karim.  “Nahika wende toba pvapvo yilazimu urenge anzima amba utsobudzudza mayendeleyo yaho. Lisha yi madhambi ya hale.  Insa alazimu ake de yi dhwamana wa yi mayesha yaho.  Atsohusayidiya na uka pvumodja na wawe dayima. Ha usoma U Mwandzishiyo Muraharifu wa Mungu na umumiya utsopara ushindzi hahedju na wawe utsohuwa rangu mwana awaminiwu ata uke mundru amudungawo Insa. Nahika uzidi ufana na Insa, li duniya na zi tabiya za duniya kazina uka na mana tsena hahodju ata mpaka yi Roho Ndzitwaharifu ya Mungu yitsohupvinga rohoni haho.”

“Yilazimu nimumiye Mungu mara ngapvi harimwa suku?”

“Utsodjuwa uhadisi na Mungu kula lera utsahawo, be ngamuhuhambiyo tsena amba yilazimu uhentsi wakati harimwa suku usome U Mwandzishiyo Muraharifu wa Mungu na umumiya, wakati mzuri de yi asubwihi pvale wahima mana kuna uka na ulemevu.”

“Ndrongo ndrini de yalazimu nimumiliye Mungu?” Karim awudzisa.

“Nahika ngona taanbu awu ngotsaho urenge anzima ya ndrongo ndziro, mumiye Mungu ahusayidiye. Ngorumiyo wakati ha umusifu na umuanbudu Mungu, na wakati usomawo U Mwandzishiyo Muraharifu wa Mungu, Mungu atsohupvenuliya zi kweli.  Muhambiye Mungu ahusayidiye urumiye zi kweli zino harimwa yi mayesha yaho.  Yilazimu udje hangu kula suku na wasi ritsosoma U Mwandzishiyo Muraharifu wa Mungu sawa sawa. Wakati uwo wasi wo wayili ritsongulidzana na wanyatru wasaliya wamupvendzawo Insa. Ngofikiri ndrini, Karim? Rangu ralaguwa zi ndrongo zino, ngofikiri amba ngotsaho uke mundru amudungawo Insa?”

“Kayina uka nyangu awu djedje?” Karim awudzisa.

“Ewa, ngona haki. Kayina uka nyangu, ha zizo yilazimu ufikiri hawuzuri kabula ya urenga anzima ya umudunga Insa.  Kayisilazimu wamudunga ata wahipara ndziyani walisha, awu ngowono djedje?” Halafu Abou atsehe na yi matso yahe yakowala wakati arongowa: “Zino piya ngezi muhimu tsena ngezina mana, Karim. Kapvusi ndrongo ndjuzuri yifaniswawo na uka pvumodja na Mungu aliyo hayi yikawo de ariwumba.  Kapvusi ndrongo muhimu yifaniswawo na uswamihilwa na Mungu. Kapvusi ndrongo muhimu yifaniswawo na uhakikifu wa ukombozi waho.”

Karim aruwa zi harimwa muda mwengi yipvo arongowa: “Abou ha urongowa zi kweli, tsina ushinda nahoma ha ulinda niswamihilwe na umudjuwa Mungu ha yi namna umudjuwawo. Yilazimu nifanye ndrini?”

“Utsodjuwa umiye namna yino: ‘Mwalangu, tsikubali amba wami muanswifu.  Ngamutsaho nihuyilwe na yi madhambi yangu. Ngamuwamini amba Insa afu harimwa u muri wa mbawa badala yangu. Tsidja mswamaha ha yi madhambi yangu. Tafadhwali uniswamihi na unirahatse ha yi damu yaho.  Ngamutsaho niswamihilwe na kakula mbi nazifanya rangu utitini hangu. Tsihukubali uke Mkombozi wangu. Tafadhwali udje harimwa yi mayesha yangu uke Mkombozi na Mfawume wangu.  Tsihupva yi mayesha yangu. Ngamutsaho nihudunge. Tafadhwali unipve yi Roho Ndzitwaharifu yaho yile niyenshi pvumodja na wawe dayima. Amina’.”

¹Mapvingizi Risala 4:12; ²Yuhani 3:16; ³Yuhani 10:36; ⁴Mipvenuliyo 2:23; ⁵Yuhani 2:1,2; ⁶Matiyo 

26:52; ⁷Matiyo 5:38,39;  ⁸Matiyo 5:44; ⁹Yuhani 8:46, 1 Monye 2:22 ;¹⁰Matiyo 11:28-30; ¹¹Matiyo 19: 5,6;

¹²Lukasi 10:10,11; ¹³Maromu 6:23; ¹⁴Yuhani 6:37;  ¹⁵ 2 Monye 1:3;  ¹⁶ Markusi 13:13;  ¹⁷Mahebraniya

 12:1,2; ¹⁸Yuhani 1:12-14, Yuhani 3:36.

 

U Mwandzishiyo Muraharifu wa Andjabu wa Mungu

 U Mwandzishiyo Muraharifu  wa Andjabu  wa Mungu     

Ngeyi asubwihi kabisa na kapvusi upepo. Karim ngengaliyo yi bahari ndjuzuri mbeli zahe wakati walozi wapvingawo zi ngawa ha wenda baharini. Lewo walozi watsolowa mfi nyengi.

Yi matso yahe ngeyaregeyawo harimwa yi makalima akosoma apvasa. Ngena masuala mengi ya uwudzisa harimwa fikira yahe. Mundru akentsiwu harimwa yi shiri sha

ufawume de nani? Mana ndrini yi kiritasi yawandzihwa harimwa mipvande yo mili?  Mana ndrini yasikidzwa ata kapvusi mundru adjoshinda ayibuwe?

Masuala mengi. Ndrongo nyengi kasiziyelewa.

Ngesomo yi sura ya tsano ya yi shiyo sha Mipvenuliyo, yi shiyo sha mwiso harimwa u Mwandzishiyo Muraharifu wa Mungu. Yi makalima yendza ushindzi be harimwa yi mana ngopvo ndrongo ya huzuni kabisa. Ngeyisomo tsena:

‘Halafu tsiwono harimwa u muhono wa dadi wa yile akentsi harimwa yi shiri sha

ufawume shile kiritasi yapverwa pverwa, yawandzihwa rangu moni ata mondze, tsena

yisikidzwa na muhuri pvahano saba. Tsiwono malayika yendza ushindzi yikoshemeledza ha dji lendza nguvu ha uwudzisa: “Nani de astahiki upuwa yi mihuri yano, tsena abuwe yi kiritasi yino?” Be kapvwaka ata mundru rangu mbinguni, shipvandedju mwa ntsi, ata uzimu, akoshinda abuwe yi kiritasi yile yaka yapverwa, awu ayiwone tu moni ayisome. Wakati ule tsihandisa uliya ha utungu, ha yipvo yiliyo amba kapvwaka ata mundru akostahiki ubuwa yi kiritasi yile yaka yapverwa, awu ayiwone moni.’ ¹

Mana ndrini yiliyo muhimu pvuparihanwe mundru abuwe yi kiritasi asome zile zawandzihwa moni? Nani de aliyawo ha utungu?

Karim ngeyendeleyo na usoma: ‘Sa yile modja mengoni mwa yi wandru walibwavu wale anihambiya: “Lisha uliya! Be tsiyano yi Simba ya udjama wa Yahudha yishindi, waye aliyo amba  Shirahi sha Dawudu. Na waye ushinda ubuwa yi kiritasi yapverwa yile na yi mihuri saba yayo.” Hari hari pvale pvuliyo yi shiri sha ufawume shile ha uzingidziwa na yi ziwumbe zinne zendza roho zile, na yi wandru walibwavu wale, tsiwono Mwana Gondzi ahima, aka mawuri atsindzwa... na waye adja arenge yi kiritasi yapverwa yile ha u muhono wa dadi wa Mwenyewe yile akentsi harimwa yi shiri sha ufawume shile...’ ¹

Karim ngemayizi amba ngopvo ndrongo yiliyo nidjeni harimwa yi makalima ayasoma apvasa. Tsi de simba de yarenga yi kiritasi, be gondzi latsindzwa. Baanda ya pvapvo zi ndrongo zigawuha. Ayina mundru ngena furaha swafi amana li gondzi ngelirengawo yi kiritasi. Wawo piya ngwana furaha ngwahedzawo madjimbo ha umusifu Mungu. Ngopvo wahedzawo yi makalima yano:

“Wawe ustahiki urenga yi kiritasi yapverwa, tsena upuwe yi mihuri yayo, uyibuwe. Mana uka utsindzwa ha utolwa sadaka, na ha yi damu yaho umununuliya Mungu wandru ha ulawa harimwa kula kabila, harimwa kula luha, harimwa kula ntsi, na harimwa kula nishani. Uwafanya Mafundi ya Masadaka ya ufawume ya umurumishiya Mungu watru, na wawo watsotawaliya yi shipvande sha ntsi.” ¹

Karim adisi yi shitswa. Siri ndrini de yiliyo harimwa yi kiritasi? Ngeanzimu amba atsonda amuwone mwandzani wahe Abou yile amuwudzise yi mana ya zi ndrongo zino. Abou udjuwa u Mwandzishiyo Muraharifu wa Mungu, atsodjuwa yi mana.

Yi lera Karim akentsiwu mezani na mwandzani wahe Abou ha unwa madji ya sandze-marashi, Abou ngetseho! “De yi mistari yano ya u Mwandzishiyo Muraharifu wa Mungu de yanidjipviyawo harimwa yi shiyo kamili,” Abou ngerongowo. “Mawuri de heli nahuyeledza kamwe, yi shiyo shisho udjiyeledza mwenyewe.”

“Ngotsaho unihambiye amba nitsopara mayeledzo ya zi ndrongo zidjiriwu pvahano pvwangina harimwa yi Shiyo shino?” Karim ngewudziso.

“Ewa. Narihandise harimwa zi kiritasi. Mtrume ahiriwawo Yeremiya aripva mfano mwemwa wa urumiya zi kiritasi. Mwana wa yi mwananya wa Yeremiya, Hanamel,  amudjeleya ha utsaha ndrongo: “Ngamuna shamba mdjini wa Anathoth,” ayeledza. “Tafadhwali nunuwa yi shamba shino, unisikiyesho mana wawe de uliyo na yi haki ya ushikombowa harimwa yi shariya, wawe de mdjamazangu wa karibu.” Yeremiya anunuwa yi shamba. Wakati uwo wawandziha kiritasi ziwonesawo amba pvufanyishiha biyashara, arenge yi modja yakana yi masharutwi, ayitriya muhuri, alishi yi kiritasi ya pvili kayitriya muhuri yile pare wandru wayisome. Halafu watriya zi kiritasi yizo mbili harimwa mtsungi ha uzihafadhwi.” ²

“Baanda ya wakati zi kiritasi zino zirendeha modja zawandzihwa moni ha ushahidifu wa biyashara bayina yawo wayili, na mondze pare yi wandru wawone.

“Na yile akentsi harimwa yi shiri sha ufawume? De Mungu?”

Abou adisi yi shitswa ha urongowa ‘Ewa’.

“Namna djedje de yi shamba sha yi mwana wa mwananya wa Yeremiya aka nasho de shiyeledzawo u muhimu wa yi kiritasi harimwa u muhono wa Mungu?”

“Su’ala djema, Karim! Nitsohuwonesa tsena baandhwi za mifano harimwa u Mwandzishiyo Muraharifu wa Mungu. Be ngaliya rabuzi yi masharutwi yalazimu Muhuyizi ake nayo. Ndrongo ya handa, yilazimu yike mdjamaza wa karibu, ya pvili, yi roho yahe yikubali, ya raru ake na ushindzi. Yeremiya akana zi tabiya zino piya.”

“Uparosoma zi shariya Mungu aka awapva wandru wa Israila?” Abou awudzisa.

“Tsisomo mbapvi be nikotaanbiha!”

Abou amutsehe mwandzani wahe Karim na uandilifu wahe. “Ewa, tsidjuwa, wami ufikiri mawuri wawe, be Mungu awapva zi shariya ha kusudi. Ngetsaho ridjuwe amba ngopvo ndrongo ndraru de atsahawo azikombowe: 1. Ntsi 2. Mrumwa 3. Mundrumshe.

Mungu atowa shariya muhimu zapatana na zi ndrongo zino: Nahika mundru aka masikini swafi ata kakoshinda abaki na li daho lahe awu ntsi yahe, yika yilazimu mdjamazahe wa karibu anunuwe li daho awu yi ntsi amusikiyezo, mawuri de yi namna Yeremiya amufanyiya yi mwana wa mwananyahe. Awapva tsena shariya za mundru alazimishiwa ake mrumwa. Yika yilazimu mdjamaza mkombozi amutsashiye uhuru wahe. Tsena nahika mundru wa udjama afu yika yilazimu mdjamaza mkombozi alole mundrumshe afiliwa yile.” ³

Karim aruwa zi harimwa muda mshashi ha ufikiri, yipvo arongowa: “Nikosoma yi hadisi yapatana na yi shiri sha ufawume sha Mungu harimwa yi shiyo sha mwiso sha u Mwandzishiyo Muraharifu wa Mungu, uniregeza mwandoni yikawo Mungu aka awapva wanadamu zi shariya za handa. Pvupviri maha mengi swafi.”

“De namna yiyo! Ngamutsaho nihuwonese yi namna ya andjabu yi shiyo shino shawandzihwa. Mungu akana mpango rangu mwando. Ngeriwoneso rangu mwandoni amba ngopvo suku adjofanya ndziya ya ukombowa wanadamu. Harimwa u Mwandzishiyo Muraharifu wa Mungu piya Mungu ngeriwoneso mifano mengi wa u mpango wa mkombozi yile pare wandru wayelewe. Hadisi ya Ruth yiyo mfano mwemwa yi heli mdjamaza aka tayari ya ununuwa ntsi na tsena mundrumshe aka alazimishiwa afanye hazi za mrumwa.

Utsodjuwa usome yi hadisi wawe mwenyewe dahoni.” ⁴

“Basi, be yi mundru arenga yi kiritasi yaka harimwa u muhono wa Mungu wakati akokentsi harimwa yi shiri sha ufawume....?”

“Ewa! Mungu ngena kiritasi muhononi yawandzihwa yi mipvande yo mili. Muhuyizi tu weke de adjuwawo zi ndrongo zawandzihwa moni.  Ngedjuwo zi ndrongo zalazimu azikombowe:  ntsi, mrumwa, mundrumshe.”

“Ntsi de yipvi, mrumwa de yipvi, mundrumshe de yipvi?” Karim awudzisa ha ushangavu.

“Soma yi mistari yano yatolwa harimwa u Mwandzishiyo Muraharifu wa Mungu yipvo utsodjitsahuliya urongowe,” Abou ngeyeledzo.

“Ngopvo suku yikawo ‘...amba zindru zawumbwa piya zitsotolwa harimwa u urumwa wa uwolefu...

Mana ngeridjuwawo amba ata upara yi lewo yino, piya yi zindru zawumbwa ngeziliyawo ha utungu mawuri mundrumshe adzayawo.’ ” ⁵

“Ngotsaho urongowe amba zindru Mungu aziwumba yizo de zalazimu zikombolwe?”

“De namna yiyo. Mungu aripva wahadi wa ntsi mbiya. Yi ntsi yino yitsopvira.” ⁶

“Na yi mrumwa?”

“Pulikiya zi ndrongo Insa arongowa: ‘Ngamumuhambiyoni ha kweli, kula mundru afanyawo madhambi, yiyo mrumwa wa dhambi.’ ⁷  Mwanadamu de yi mrumwa alazimu akombolwe.”

“Basi yi mundrumshe?”

“Mungu ufanisa yi Djama Ndziwaminifu, umati wahe, na wandru wayili walolana – mundrumme na bweni harusi wahe.”

 “Mungu ngerongowo amba: ‘Mana mundrumshe, shitswa wahe de mundrumme wahe, mawuri de Kiristi heli aliyo amba waye de yi shitswa wa yi Djama Ndziwaminifu.’ ” ⁸

“Uyelewa apvasa, Karim, mana ndrini Yuhani yikawo de awandziha yi Shiyo sha Mipvenuliyo, alawa matsozi wakati kapvwaka pvwaparihanwa mundru astahiki urenga yi kiritasi yaka muhononi ha Mungu. Yuhani akodjuwa zi ndrongo zaka moni: Ukombozi wa yi shipvande sha ntsi piya, wanadamu piya yikawo amba warendeha warumwa wa dhambi, na wandru piya yikawo wamukubali, wadungawo zi ndziya zahe wawo wahiriwawo Msharusi wahe.”

“Mundru yiyo de nani? Mana ndrini astahiki ufanya yi ndrongo yiyo?” Karim awudzisa.

“Insa! Waye de mundru modja tu akana yi masharutwi ya ukombowe yi duniya. Aka de mdjamaza wa karibu wa yi duniya mana alawa mbepvoni ha udja urendeha mwanadamu. U Mwandzishiyo Muraharifu wa Mungu urongowa amba ha utsaha udjitsanganisa na wanadamu: ‘…alishi yi daradja yahe yile, adjipva hali ya mrumwa, afanyishiha namna ya uka amba mundru ahimuwona, akowona mwanadamu.’ ⁹ Aka akubali. Adjitowa fidiya yi mayesha yahe. Kapvusi mundru amupvosheyayo. Insa arongowa,‘Mana yi Mwana wa Mwanadamu wadjawu, waye kadja yile arumishiwe, be  adja ha urumishiya na udjitowa fidiya afe ha ukombowa wengi wa wanadamu.’ ¹⁰ Na waye akana ushindzi. Kalipva ha mapesa, be alipvi ha yi damu yahe ha urikombowe na dhambi. Arenge yi madhambi yatru mwenyewe arudi alipvi ha yi mayesha yahe.”

“Ha yizo, utsindzwa yiyo urongowa amba awulawa ha sibabu ya yi madhambi yatru?” Karim ngewudziso.

“Ewa, be ngopvo suku adjodja mawuri yi Simba, Mfawume wa u udjama wa Yahudha,

ha uhukumu yi duniya pvumodja na wandru kawamukubali amba waye de Muhuyizi.”

“Tsimukubali,” Karim ngerongowo. “Tsiwamini amba waye de Mukombozi wa kweli!”

1 Mipvenuliyo 5;   2 Mitsungi yano yaka mazuri kabisa ya uhentsiha na zindru. Zi Kiritasi zikawo zika ziparihanwa bavuni mwa yi Bahari ya Shingo (bahari yafa) mwaha wa 1948 karibu na pvahano pvuhiriwawo Qumran, zika zihentsiha moni mwa mitsungi rangu harimwa yi maha miyateni (siècle) ya pvili na yizo zikosomeha.  3 Lévitique 25; Deutéronome 25;  4  Shiyo sha Ruth;  5  Maromu 8;   6 Mipvenuliyo 21; 7 Yuhani 8; 8 Maefeso 5; 9 Mafilipi 2:7; 10 Markusi 10:45

Mnyezi Mungu awumbu Wandruwashe

Mnyezi Mungu awumbu Wandruwashe

U MUWUMBIYO MZURI

Baanda Mungu awumba kakula shiliyo na roho, aka adjipviwa.  Mwisoni akana wandru na zinyama yikawo amba awapvendzawo swafi.

MUNDRUMSHE, MUWUMBIYO MUHIMU WA MNYEZI MUNGU

Yi shindru sha mwiso shakana roho ashiwumba de Hawa, yiyo de yi mundrumshe aka amuwumbiyayo yi mundrumme Adamu. Mungu

awumbu mundrumshe ha namna ndjuzuri. Waye umurumiya ha upvinga shiliyo na roho moni hahe. Atsodjuwa udzaya mwana, mwanadamu wangina. Mungu awumbu mundrumshe na dzawo pvahano mwana adjoshinda ahuwe.

Li dzawo lilo shombo sha mwanadamu shizuri. Wandru wa inlimu warumiya  mapesa mengi, milioni nyengi za dollari, ha utsaha ufanya mfano wa dzawo be kawapara.  Mwana mutiti ushinda

uhuwa de harimwa li dzawo la mmahe bas. Li dzawo lilo udjuwa upvinga yizo piya zalazimu harimwa zi lera zalazimu. Yino de yi namna yiliyo amba wandruwashe wawo muhimu swafi harimwa u muwumbiyo wa Mnyezi Mungu.

Harimwa yi mwa-shiyo yino, ngamtsaho nimutoleyeni mahadisi mararu yahusu wandruwashe wararu, yi namna wakomupvendza Mungu na yi namna Mungu akowapvendza.

1. Yi hadisi ya Hadjira.

Ngeyina maha alifu nne pvuka mundrumshe akohiriwa Hadjira, aliyo amba aka mrumwa wa shi Miswiri dahoni ha mundrumme tadjiri swafi Ibrahima, na mundrumshe wahe Sara. Sara kakoshinda apara mwana. Zi anda za u wakati uwo zika amba mrumwa atsodjuwa amudzaliye shefu wahe mwana, na yi mwana yino atsoka wa shefu wahe. Sara amumiya bayi wahe Ibrahima amurenge Hadjira ake mundrumshe wahe yile wapare mwana. Wakati Hadjira adjuwa amba amira amungaliya nayi shefu wahe. Halafu Sara amuanziri na Hadjira atrawa dahoni ha shefu wahe ngeyenshi padzani (ntsi nkavu). Akentsi karibu na dzitso la madji, kasidjuwa pvahano adjonda awu pvahano adjopara wandru wahe. Akotaanbiha swafi yi roho, akana hamu. Akodjipara amba alatsiha meke wahe – waye mundrumshe aliyo na hamili kasidjuwa pvahano adjonda awu pvahano adjopara shahula shahe na sha yi mwana aliyo mimbani.

Sa yile, mundru amulaguliya na yi mundru yile akomudjuwa. Amuhiri ha li dzina lahe. Arongowa: “Hadjira, mrumwa wa Sara, ulawa hapvi, ngondo hapvi?” Adjusu yi matso amungaliya ha ushangavu. Kakiya amba ngopvo mundru adjawo. Kakodjuwa yi mundrumme amba yiyo nani, kaparomuwona hale. Mundrumme yile aka mlibwavu na yi matso yahe yakowala, akomungaliya Hadjira ha namna yikawo amba akomupvendza, akomungaliya tsena ha uka amba ngemudjuwo. Akodjuwa ndrongo zahe piya. Yiyo yika malayika ya Mnyezi Mungu, yika yimuwono amba meke wahe na akana ndza.

Hadjira arongowa dhwahiri: “Amdo mbali na shefu wangu.”

Halafu yi malayika ya Mnyezi Mungu yimuhambiya: “Regeya dahoni ha shefu waho, henda wamupulikiye shefu waho. Nitsongedza zilembwe zaho zitsoka zengi swafi namna yikawo amba kazina uhisabiha. Utsopara mwana mundrumme.” Yi malayika yimuhambiya tsena, “Yilazimu umukadze li dzina la Ismayila, yaani “Mnyezi Mungu waye ukiya.” Mana Mungu ahukiya wakati ukoliya. Ahuwono yi namna uliyo na hamu na yi namna udjiparawo meke waho.”

Yi malayika yende dzayo na Hadjira abatwaniha.

Ashemeledza ha urongowa “Mwalangu ngeniwono!” Aruku ha fidjo,  ha uregeya ha Sara. Arongowa “Mnyezi Mungu ngedjuwo ndrongo zangu! Tsisi meke! Mnyezi Mungu anidjeleya, ahadisi na wami!”

Hadjira amba Mnyezi Mungu dzina, Mungu yikawo amudjeleya, ahadisi na waye. Amukadza li dzina la “EL ROI” yaani ‘Wawe de Mungu uniwonawo.’

Yi hadisi ya Hadjira yiyo hadisi ndjuzuri yikawo yiliyo na taanrifa ya yi wandruwashe harimwa yi duniya piya. Ngeyiwonesawo amba Mungu ngehuwono nahika ngona hamu. Ngehuwono nahika ngo meke, nahika ngoyengwa hanguvu, nahika uanziriwa. Waye udjuwa ndrongo za huzuni na utungu wa roho. Waye udjuwa nahika ngowano ha utsaha shahula upve wadjemazaho waye.  Na yi ndrongo muhimu swafi de harimwa yi hadisi ya Hadjira, mmahe wa Ismayila, Mungu ngewoneso amba ngehupvendzo. Mungu  akomupvendza Hadjira ha kiyasi ata amudjeleya padzani, pvahano aka meke, akoliya. Mnyezi Mungu waye waye ngehupvendzo ha kiyasi ahudjeleye wakati uliyawo, na wakati uliyo meke waho, na wakati uliyo na hamu.

Baanda ya kadiri ya maha kumi na minane wendeleya maha kumi na shenda Hadjira akana zi taanbu sawa na ziliyo aka nazo wakati yikawo amba waye na yi mwana wahe waka watruswa dahoni ha Ibrahima. Mungu amukiya tsena wakati akoliya padzani,  amudjeleya tsena ha umusayidiya. Mungu afanya zile zile lewo. Waye kaparogawuha, kana ugawuha. Ngekiyo tsena yi shiliyo shaho. Atsodja ahusayidiye nahika umuhiri rohoni haho. Kayisina ndrongo pvahano udjoka yontsi piyo. Waye ngehudjuwo bas, atsohudjeleya.  

  

2. YI MUNDRUMSHE AKA ANDE SHISIMANI

Suku mengoni mwa suku Insa akonda ha yi mindu harimwa mkabala uhiriwawo Samariya, rangu lewo mkabala uno uhiriwawo West Bank. Pvuka hari na djifu, Insa aka alemewa, akowona na nyora. Ande akentsi shisimani. Wakati ule yi zisima zika zidile, na mundru akotsaha siyo na ngwe pare arehe madji. Wakati akokentsi pvapvo, pvulawa mundrumshe mdjini ha udja ureha madji.

Insa amuwudzisa “Utsodjuwa unipve madji ninwe?” Ashangaya.  Ndrongo ya handa kayalazimu mundrumme ahadisi na mundrumshe mwendze, na ndrongo ya pvili mundrumshe yile aka wa shi Samariya na yi Mayahudi  kawaparohadisi na wandru wa shi Samariya.

Be Insa akofikiri ndrongo shitswani hahe. Amuhambiya “Kula mundru anwawo madji yano atsowona nyora tsena. Be kula mundru anwawo yi madji nidjomupvayo, kana uwona nyora dahari, mana yi madji nimbawoyo yatsofanyishiha mawuri dzitso la madji moni hahe, dzitso lidjoheya madji yadjomupvingiya uhayati mukamilifu kawuna mpaka.”

Halafu Insa amuhambiya mundrumshe yile ande amuhire bayi wahe aregeye, pare ahadisi na wawo wayili pvumodja. Be mundrumshe afanyiha mukundu arongowa amba kasina mundrumme. Insa arongowa “Tsidjuwa amba madza ukana wandruwamme watsano, na raha kwalolwa na yiyo aliyo dahoni haho apvasa.”

Halafu wahadisi ndrongo za umuanbudu Mnyezi Mungu. Insa arongowa amba ngopvo wandru wamuanbuduwu Mungu ha ndziya za ndrabo. Amuhambiya “Mungu waye roho, na wandru wamuanbuduwu Mungu yilazimu wamuanbudu shi roho tsena ha kweli!” Ndrongo yino ngeyirongowawo amba yi namna ya umuanbudu Mnyezi Mungu tse de udjaribu umufanyiya ndrongo be ha roho zarahara zidjuwawo zi kweli.

Halafu Insa afanya ndrongo ndjuzuri. Amuhambiya ha dhwahiri mundrumshe yino amba Waye de Mwenyewe Uhuyi, Kiristi yikawo wakomulinda.

Yi mundrumshe ande mbiyo ha ungiya mdjini,  awahiri yi wandru wadje shisimani wadje wamupulikiye yi mundrumme yino amuhambiya zi ndrongo piya azifanya (harimwa mayesha yahe). Mundrumshe yino adja afanyishiha mundru amudungawo Insa pvumodja na wandru wengi wa u mudji tsena baanda wamupulikiya zi ndrongo Insa akozirongowa. Warongowa: “Apvasa ridjuwa ha kweli amba mundru yino de Mwenyewe Uhuyi wandru duniyani.”

3. MUNDRUMSHE AKOZANI

Insa akokentsi harimwa yi Nyumba Ndzitwaharifu ya umuanbudu Mungu, akosomesa wandru ndrongo zapatana na Mungu aliyo hayi.

Baandhwi ya wandruwamme wamudjeleya. Waka watukufu wa u mudji, waka wapvingi na mundrumshe. Mundrumshe aka asikwa harimwa ndrongo ya uzani. Yi wandruwamme wakotsaha aremwe mawe ata mpaka afe.  

Insa afanya ndrongo ya ushangavu.  Anyama tu, ahandisa uwandziha montsi ha yi sha shahe. Halafu awahambiya: “Nahika modja mengoni mwanyu kasina dhambi, mumulishe waye amuvutsiye bwe la handa.” Halafu anyama ha uwandziha montsi tsena.

Yi wandruwamme walishi ulaguwa. Wahandisa ulawa – handani yi wadzade yipvo yi mashababi. Kapvwaka ata mundru avutsa bwe.

Insa amuwudzisa yi mundrumshe: “Mama, yi wandruwamme wale wande hapvi? Kapvusi ata mundru ahuhukumu?”

Amudjibu: “Kapvusi mundru, Bwana.”

Insa arongowa “Basi wami, ne tsisihuhukumu.  Lawa rangu apvasa, BE USIFANYE TSENA MADHAMBI!”

Lilo de li sharutwi atamaniwa na Insa. YILAZIMU ALISHI MADHAMBI YAHE!

Yilazimu alolwe na mundrumme modja raha na uzani na wengi.

U Mwandzishiyo Muraharifu kawusirongowa yi ndrongo Insa awandziha montsi. Ndrongo modja de riyidjuwawo hawuzuri: Insa Kiristi akohishimu wandruwashe na Mungu awapva wandruwashe hazi muhimu wayifanye duniyani. Yi ndrongo muhimu raha na zasaliya de Mungu ngetsaho rimuanbudu shi roho tsena ha kweli. Waye utsaha rimuanbudu ha roho zarahara na yilazimu ridjuwe zi kweli. Mnyezi Mungu ngetsaho uwadjaanliya wandruwashe upvendza yahe ha uwengi rohoni hawo.

Ngetsaho wandruwashe walishe li duniya la pewu la madjini, wazinge wadunge yi Roho ya Mungu modja wa kweli na umuanbudu Mungu aliyo hayi tu. Mungu aliyo hayi kasitsaha

uwanisa upvendza yahe awapvendzawo na shiwumbe shidjoka shontsi harimwa li duniya la madjini. Awumbu wandruwashe, ngetsaho wandruwashe wamuanbudu waye tu.

Masuala:

Tabiya ndrini de mumufikiriyawo Insa dju la wandruwashe?

Mana ndrini Insa aliyo na mastehi dju la yi wandruwashe?

Hadisi 1:

Harimwa zi fikira zanyu, mana ndrini yi Malayika ya Mnyezi Mungu yamuwudzisa Hadjira li su’ala “Ulawa hapvi, ngondo hapvi?” rangu akodjuwa ndrongo zahe piya?

Namuyeledze yi namna Hadjira akofikiri wakati atruswa dahoni ande padzani. Wanyu muparoyenshi ndrongo mawuri de yino?

Yi makalima “Mnyezi Mungu aniwonawo” ngeyarongowawo ndrini hanyudju?

Hadisi 2:

Yi madji yapvingawo uhayati yikawo Insa arongowa ndrongo nayo, namna djedje yi madji yano yatafawutishawo na yi madji rinwawo kula suku?

Namna djedje mudjoyeledza yi madji yano yapvingawo uhayati?

Namna djedje Mnyezi Mungu atsahawo rimuanbudu?

Hadisi 3:

Ndrongo ndrini de muyifikiriwu amba Insa awandziha montsi ata yi  wandruwamme walawa?

Baanda amuswamihi yi mundrumshe akozani Insa amuamurisha ndrini?

Yi hadisi ya handa ya Hadjira yiparihanwa harimwa yi shiyo sha handa sha yi Tawureta, na yi mahadisi mayili yangina yapatana na Insa yaparihanwa harimwa yi Indjili.